แม้ปัจจุบันนี้ (พ.ศ. 2564) ผู้คนส่วนหนึ่งมักจะเข้าใจกันว่า คนไทยส่วนใหญ่มีความรู้สึกเป็นปัจเจกชนมากขึ้น ไม่ว่าจะเกิดขึ้นภายใต้บริบทของการเปลี่ยนแปลงเข้าสู่สังคมทุนนิยมสมัยใหม่ หรือสังคมประชาธิปไตย และการขยายตัวของสังคมเมืองก็ตาม ขณะเดียวกัน ก็มีกระแสในสังคมไทยที่หันมาให้ความสำคัญกับความคิดเรื่องความเป็นชุมชนและจิตสาธารณะควบคู่ปะปนกันไป ดังบทความต่างๆ ในหนังสือเล่มนี้พยายามยืนยันความคิดดังกล่าวอย่างชัดเจน ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่า ปัจเจกชนไม่จำเป็นต้องเห็นแก่ตัวเสมอไป แต่พวกเขายังคิดถึงคนอื่นๆ ด้วย ผ่านการเอื้อประโยชน์ให้แก่สาธารณะในรูปแบบต่างๆ ตลอดจนการเคลื่อนไหวทางสังคมเพื่อผลักดันให้ปรับเปลี่ยนคุณค่าหรืออุดมการณ์บางอย่างร่วมกัน แต่ผู้คนในสังคมไทยบางส่วนก็อาจจะยังคงให้ความสำคัญกับความเป็นชุมชน ซึ่งอาจก่อให้เกิดประเด็นปัญหาบางอย่างตามมา เมื่อยังสับสนระหว่างจิตสาธารณะกับความเป็นชุมชนที่มักจะซ้อนทับกันอยู่ เพราะคนในสังคมไทยทั่วๆ ไปยังยึดติดอยู่ในกับดักของความคิดคู่ตรงข้ามระหว่างปัจเจกชน สังคมและชุมชน
หนังสือเล่มนี้ได้รับความกรุณาจาก ศ. เกียรติคุณ ดร. อานันท์ กาญจนพันธุ์ ที่ได้เขียนบทนำเริ่มต้นและขมวดปมในการกล่าวถึงบทความทั้ง 4 บทความเรื่องแนวคิดเรื่องจิตสาธาณะจากนักวิจัยทั้ง 4 ท่านภายใต้แผนงานคนไทย 4.0 ได้แก่บทความ ดังนี้
